Το μεταναστευτικό φαινόμενο δεν είναι ούτε καινούριο, ούτε απλό. Στον 21ο αιώνα όμως, εξελίσσεται σε δομικό μηχανισμό ελέγχου, κέρδους και γεωπολιτικής μετατόπισης. Και για την Ελλάδα – με τα ανοιχτά θαλάσσια σύνορα και την ασθενή κρατική υποδομή – έχει μετατραπεί σε ένα μόνιμο εργαλείο πίεσης και αποσταθεροποίησης.
1. Οι Δυτικές Ελίτ και το "Σχέδιο Επιχείρησης"
Πίσω από τις κραυγές περί ανθρωπιάς και δικαιωμάτων, κρύβονται ψυχρά οικονομικά συμφέροντα. Εργατικό δυναμικό χαμηλού κόστους σε πολυεθνικές και αγροβιομηχανίες της Ευρώπης που βασίζονται σε μετανάστες για εργασίες που οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να κάνουν. Η φτηνή εργασία κρατά το κόστος χαμηλό και τα κέρδη ψηλά. Χρηματοδότηση ΜΚΟ και διεθνών οργανισμών. Χιλιάδες ΜΚΟ, προγράμματα της ΕΕ και συμβάσεις "ανθρωπιστικής βοήθειας" συντηρούνται με κονδύλια που δημιουργούν μια νέα «αγορά διαχείρισης πληθυσμών». Φυσικά ο πιο σημαντικός λόγος είναι ο γεωπολιτικός έλεγχος. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ πολλές φορές τροφοδοτούν (έμμεσα ή άμεσα) τις αιτίες των μεταναστευτικών ροών (πόλεμοι, οικονομικά εμπάργκο, "δημοκρατικές" επεμβάσεις) και έπειτα ελέγχουν την "ανθρωπιστική λύση" του προβλήματος.
Οι μεγάλοι ωφελημένοι δεν είναι οι κοινωνίες ή οι ίδιοι οι μετανάστες, αλλά οι προνομιούχες ελίτ της Ευρώπης. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεγάλες επιχειρήσεις, πολιτικές τάξεις και υπερεθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Η ύπαρξη μιας μόνιμης υποκατώτερης τάξης εργαζομένων επιτρέπει τη διατήρηση χαμηλού κόστους παραγωγής, ενώ παράλληλα αυξάνει την εξάρτηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων από την κρατική πρόνοια και τις επιδοματικές πολιτικές. Έτσι, ελέγχεται καλύτερα το κοινωνικό σώμα και περιορίζεται η δυνατότητα πολιτικής αντίδρασης. Αυτοί βλέπουν στους νεοεισερχόμενους μια λύση στο δημογραφικό πρόβλημα των γερασμένων κοινωνιών της Δύσης, και μια δεξαμενή φθηνών, αναλώσιμων εργατικών χεριών που θα εκτελούν τις εργασίες που αρνούνται πια οι γηγενείς ή ακόμη και οι προηγούμενες γενιές μεταναστών, που πλέον διεκδικούν καλύτερους όρους ζωής.
Στην Ελλάδα, τα κονδύλια για δομές, hot spots και φύλαξη ροών ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ από το 2015. Ελάχιστα από αυτά καταλήγουν στον κρατικό μηχανισμό∙ τα περισσότερα πάνε σε ΜΚΟ, διαχειριστές και εργολάβους. Το "ανθρωπιστικό καθήκον" έχει μετατραπεί σε κερδοφόρα επιχείρηση.
2. Ο Ρόλος των Αραβικών και Ισλαμικών Χωρών
Στη σκιά της «ανθρωπιστικής κρίσης», ορισμένες αραβικές χώρες (κυρίως από τον Περσικό Κόλπο) αναπτύσσουν μια παράλληλη στρατηγική επιρροής κυρίως μέσω της χρηματοδότησης τζαμιών και κέντρων ισλαμικής παιδείας σε Ευρώπη και Βαλκάνια, υποστήριξη οργανισμών με σαλαφιστική ή ουαχαμπιστική ιδεολογία, ειδικά σε μεταναστευτικές κοινότητες και την επιρροή σε φτωχούς ή ευάλωτους πληθυσμούς, όπου η οικονομική στήριξη συνοδεύεται από ιδεολογική καθοδήγηση.
Η επιρροή αυτή συχνά δεν οδηγεί άμεσα σε βία, αλλά δημιουργεί ένα υπόβαθρο πολιτισμικής απομόνωσης και πιθανής ριζοσπαστικοποίησης, ιδιαίτερα σε νέους μετανάστες που νιώθουν περιθωριοποιημένοι. Το ριζοσπαστικό Ισλάμ έχει αξιοποιηθεί επανειλημμένα ως εργαλείο γεωπολιτικού ελέγχου: από τους Ταλιμπάν τις δεκαετίες του '80 και '90, στο Ισλαμικό Κράτος (ISIS) στη Μέση Ανατολή, μέχρι σύγχρονες ομάδες στη Συρία και αλλού.
Αυτές οι δομές λειτουργούν ενίοτε με τη σιωπηρή ανοχή ή ακόμη και την υποστήριξη εξωτερικών δυνάμεων, διασπώντας τον ενιαίο χαρακτήρα των εθνών-κρατών και δημιουργώντας συνεχείς εστίες αστάθειας. Παράλληλα, η εξαγωγή ριζοσπαστικής ιδεολογίας στην Ευρώπη υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, δημιουργεί φόβο και εντείνει τους διχασμούς, οδηγώντας στο γνωστό μοντέλο «διαίρει και βασίλευε» – τόσο στις χώρες προέλευσης όσο και στις χώρες υποδοχής.
3. Ριζοσπαστικοποίηση και Πολιτισμικός Κίνδυνος
Σε αρκετές περιπτώσεις, αυτή η διαδικασία οδηγεί σε δημιουργία “κλειστών κοινοτήτων”, οι οποίες δεν ενσωματώνονται στο κοινωνικό σώμα αλλά λειτουργούν με δικούς τους άτυπους νόμους, σε ριζοσπαστικοποίηση νέων μεταναστών, κυρίως μέσω διαδικτύου ή δικτύων που συνδέονται με ακραίες ισλαμικές διδασκαλίες και σε ανασφάλεια και κοινωνική ένταση, ειδικά σε περιοχές που ήδη υποφέρουν από ανεργία και παραμέληση.
Στην Ελλάδα, παρότι το πρόβλημα δεν είναι (ακόμη) τόσο έντονο όσο στη Γαλλία ή τη Σουηδία, το θεσμικό έλλειμμα, η απουσία στρατηγικής και η ανοχή στο "παρασκηνιακό παιχνίδι" κάνουν τη χώρα ευάλωτη.
4. Ελλάδα: Ανυπεράσπιστη και Εγκλωβισμένη
Η Ελλάδα δέχεται ροές χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής εθνικής πολιτικής. Βρίσκεται σε στρατηγικό σταυροδρόμι και αντιμετωπίζει γεωπολιτικό εκβιασμό από Τουρκία και ΕΕ ενώ βλέπει πληθυσμούς να μεταφέρονται δίχως στρατηγικό σχέδιο ενσωμάτωσης, αλλά μόνο διαχείρισης και σίτισης. Ταυτόχρονα, ο ελληνικός λαός δαιμονοποιείται όταν αντιδρά, ως “ξενοφοβικός” ή “ακροδεξιός”, και η συζήτηση φιμώνεται συστηματικά από τα media και την πολιτική τάξη.
Συμπέρασμα
Η στάση απέναντι στη μετανάστευση δεν πρέπει να καθορίζεται αποκλειστικά από τον φόβο πολιτισμικής αλλοίωσης του δυτικού κόσμου. Η αλήθεια είναι πως οι δυτικές κοινωνίες έχουν ήδη υποστεί βαθιά αλλοτρίωση, χάνοντας τις παραδοσιακές τους αξίες και αντικαθιστώντας τες με έναν παγκοσμιοποιημένο καταναλωτισμό, έναν πολιτισμικό οχετό χωρίς ρίζες ή προσανατολισμό. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο αν οι μετανάστες θα αλλοιώσουν τον δικό μας πολιτισμό – αλλά μήπως εμείς αλλοιώσουμε τον δικό τους.
Η ανεξέλεγκτη μετανάστευση όχι μόνο αποσταθεροποιεί τις κοινωνίες υποδοχής, αλλά αποκόπτει και τους ίδιους τους μετανάστες από τις παραδόσεις, τις γλώσσες και τις κοινότητές τους. Μεταφέρονται σε ένα ξένο, αποξενωμένο περιβάλλον, όπου κινδυνεύουν να ενταχθούν – όχι πραγματικά – αλλά να καταλήξουν εγκλωβισμένοι μεταξύ δύο κόσμων: ούτε «δυτικοί», ούτε «παραδοσιακοί», χωρίς ταυτότητα και χωρίς ρίζες. Έτσι, η πολιτισμική αλλοίωση δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι βοηθάμε.
Το μεταναστευτικό πρόβλημα δεν είναι απλώς μια κρίση, είναι μια πολυεπίπεδη επιχείρηση με πολιτικά και οικονομικά κίνητρα. Ένα μέσο γεωπολιτικού ελέγχου και κοινωνικής αναδιάρθρωσης και ενα όπλο πολιτισμικής μεταβολής, με την Ευρώπη και την Ελλάδα σε ρόλο θεατή.
Είναι βαθιά πολιτικό πρόβλημα και αποκαλύπτει την απουσία εθνικής στρατηγικής, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα. Δεν υπάρχει ουσιαστική εθνική πολιτική· μόνο διαχείριση εντολών, επιδοτούμενων προγραμμάτων και προσαρμογή σε εξωτερικές πιέσεις.
Οι υποτιθέμενες πατριωτικές αφυπνίσεις της τωρινής κυβέρνησης στηρίζονται περισσότερο σε ένα προσωρινό αφήγημα "ευρωπατριωτισμού", μια νέα πολιτική ταυτότητα που προωθείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις κυρίαρχες δυνάμεις, όχι ως αυθεντική εθνική συνείδηση, αλλά ως εργαλείο αναχαίτισης της ακροδεξιάς και ενίσχυσης της πολιτικής συνοχής. Αυτή η αφύπνιση εξυπηρετεί επίσης τον σκοπό της στρατιωτικοποίησης των κοινωνιών, προετοιμάζοντας ψυχολογικά και θεσμικά τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς για ένα ενδεχόμενο ευρύτερο πολεμικό μέτωπο – έναν πιθανό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σε αυτό το πλαίσιο, η μεταναστευτική κρίση δεν είναι μόνο αποτέλεσμα σύγχυσης ή αδυναμίας· είναι και μέσο ανασχηματισμού, ελέγχου και προσαρμογής σε ένα νέο γεωπολιτικό αφήγημα. Ο δρόμος προς τη λύση περνά μέσα από τη διαφάνεια, τη γνώση και την αμφισβήτηση των ψευδών βεβαιοτήτων που μας επιβάλλονται. Είναι θέμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, πολιτισμικής επιβίωσης και κοινωνικής ισορροπίας. Χρειάζεται νηφαλιότητα, διάλογος και πολιτική βούληση – μακριά από υποκρισίες και ιδεολογικές παρωπίδες.